Joanna Tokarska-Bakir: kim jest wybitna badaczka?
Joanna Tokarska-Bakir to postać niezwykle ważna dla polskiej humanistyki, ceniona antropolożka kultury i profesorka nauk humanistycznych, której prace badawcze otwierają nowe perspektywy na trudne aspekty polskiej historii. Urodzona 17 października 1958 roku, od lat związana jest z Instytutem Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, gdzie prowadzi badania i dzieli się swoją rozległą wiedzą. Jej dorobek naukowy jest imponujący, a zainteresowania badawcze obejmują szerokie spektrum tematów, od antropologii religii, przez tybetologię, po skomplikowane zagadnienia związane z Zagładą Żydów i powojennymi pogromami. Jest postacią, która nie boi się mierzyć z najbardziej bolesnymi momentami w historii Polski, analizując je z naukową precyzją i głębokim zrozumieniem ludzkiej psychiki. Jej zaangażowanie w odkrywanie i opisywanie mechanizmów przemocy sprawia, że jest postacią kluczową dla zrozumienia współczesnych wyzwań społecznych i historycznych.
Prof. dr hab. Joanna Tokarska-Bakir – życiorys i dokonania
Profesor Joanna Tokarska-Bakir to naukowiec o ugruntowanej pozycji, której ścieżka kariery akademickiej jest dowodem nieustannego rozwoju i zaangażowania w naukę. Swoją drogę akademicką rozpoczęła od doktoratu, który uzyskała w 1993 roku na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie zdobyła habilitację z literaturoznawstwa w 2002 roku. Kulminacją jej dorobku naukowego było otrzymanie tytułu profesora nauk humanistycznych w 2011 roku. Wieloletnie doświadczenie zdobywała również jako pracownik naukowy, a także kierownik Archiwum Etnograficznego przy ISNS UW i IS PAN, co pozwoliło jej na gromadzenie i analizę bogatego materiału badawczego. Obecnie kieruje Zakładem Badań Narodowościowych w Instytucie Slawistyki PAN, instytucji, która jest ostoją polskiej humanistyki. Jej działalność wykracza poza mury akademickie – jest aktywną członkinią PEN Clubu oraz dwukrotnie zasiadała w jury prestiżowej Nagrody Literackiej „Nike”, co świadczy o jej uznaniu w środowisku literackim i kulturalnym. W 2020 roku została uhonorowana członkostwem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a w 2014 roku Złotym Krzyżem Zasługi, co jest wyrazem docenienia jej wkładu w rozwój nauki i kultury polskiej.
Zainteresowania naukowe: przemoc, pogromy i antropologia kultury
Główne zainteresowania naukowe Joanny Tokarskiej-Bakir koncentrują się wokół złożonych zagadnień związanych z przemocą, pogromami i antropologią kultury. Szczególnie fascynuje ją antropologia historyczna, która pozwala na analizę zjawisk społecznych w długiej perspektywie czasowej. W kręgu jej badań znajduje się również etnografia Zagłady oraz antropologia przemocy, ze szczególnym uwzględnieniem fenomenu blood libel, czyli oszczerstw rytualnych. Profesor Tokarska-Bakir zgłębia mechanizmy powstawania i utrwalania się uprzedzeń, analizuje przyczyny antysemityzmu oraz bada sposoby, w jakie społeczeństwo radzi sobie z pamięcią o przeszłych tragediach. Jej prace często dotykają tematów trudnych i kontrowersyjnych, takich jak stosunek Polaków do Żydów i Holokaust, zawsze jednak z perspektywy naukowej, opartej na rzetelnych badaniach i analizie źródeł. Interesuje ją również religia, polska religijność ludowa, a także tybetologia, co pokazuje wszechstronność jej badawczych dociekań i zdolność do łączenia pozornie odległych obszarów wiedzy.
Kluczowe publikacje i nagrody Joanny Tokarskiej-Bakir
Dorobek naukowy Joanny Tokarskiej-Bakir obfituje w znaczące publikacje, które stały się ważnym głosem w dyskusji o polskiej historii i kulturze. Jej prace charakteryzują się unikalnym połączeniem antropologicznego spojrzenia z historyczną dociekliwością, często skupiając się na tematach trudnych i bolesnych. Dzięki nim zyskała uznanie nie tylko w Polsce, ale i na arenie międzynarodowej, a jej badania nad przemocą i pogromami stanowią przełom w rozumieniu tych zjawisk.
Wybrane książki: „Kocia muzyka” i inne prace
Profesor Joanna Tokarska-Bakir jest autorką wielu cenionych monografii, które poruszają fundamentalne kwestie dotyczące polskiej historii i kultury. Wśród jej kluczowych prac znajduje się monumentalna „Kocia muzyka. Historia chóralna pogromu krakowskiego”, która w 2024 roku zdobyła prestiżową nagrodę Grand Press za Najlepszą Reporterską Książkę Roku. To dzieło, wydane w dwóch tomach, stanowi głębokie studium antropologiczne jednego z najbardziej wstrząsających wydarzeń powojennej Polski. Wcześniej równie ważne dla dyskusji o polskiej historii było jej dzieło „Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego” (2019), które otrzymało Nagrodę im. Jana Długosza oraz Yad Vashem International Book Prize. Książka ta, analizująca społeczne tło i mechanizmy pogromu kieleckiego, ukazała się również w wydaniu amerykańskim w 2023 roku, co świadczy o jej międzynarodowym oddziaływaniu. Inne istotne publikacje Joanny Tokarskiej-Bakir to m.in. „Wyzwolenie przez zmysły. Tybetańskie koncepcje soteriologiczne”, „Legendy o krwi. Antropologia przesądu”, „Okrzyki pogromowe”, a także „Bracia miesiące. Studia z antropologii historycznej Polski 1939–1945”. Jej prace są tłumaczone na języki obce, w tym angielski, francuski i niemiecki, co świadczy o ich uniwersalnym znaczeniu i docenieniu przez zagranicznych badaczy.
Nagrody i odznaczenia: doceniona badaczka historii Polski
Joanna Tokarska-Bakir jest postacią wielokrotnie nagradzaną i docenianą za swój wkład w rozwój polskiej nauki i kultury. Jej prace badawcze, skupiające się na trudnych aspektach historii Polski, takich jak przemoc i pogromy, zdobyły uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą. Jednym z najważniejszych wyróżnień jest Nagroda im. Jana Długosza, którą otrzymała za książkę „Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego”. Ta sama publikacja przyniosła jej również prestiżową Yad Vashem International Book Prize. W 2024 roku jej najnowsza praca, „Kocia muzyka. Historia chóralna pogromu krakowskiego”, została uhonorowana nagrodą Grand Press w kategorii Najlepsza Reporterska Książka Roku, co podkreśla siłę jej narracji i wagę poruszanych tematów. Oprócz nagród literackich i naukowych, Joanna Tokarska-Bakir została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi w 2014 roku, co jest wyrazem uznania dla jej zasług dla państwa. Jej nominacja na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk w 2020 roku jest kolejnym dowodem na najwyższe uznanie jej dorobku naukowego. Dwukrotne zasiadanie w jury Nagrody Literackiej „Nike” świadczy również o jej ważnej roli w polskim świecie literatury.
Joanna Tokarska-Bakir o antysemityzmie i pamięci o pogromach
W swoich pracach i wypowiedziach Joanna Tokarska-Bakir często odnosi się do kwestii antysemityzmu i mechanizmów pamięci zbiorowej dotyczącej pogromów, które miały miejsce w historii Polski. Jej analizy charakteryzują się głębokim zrozumieniem psychologicznych i społecznych aspektów tych zjawisk, a także krytycznym spojrzeniem na sposoby, w jakie przeszłość jest interpretowana i przyswajana przez kolejne pokolenia.
Wywiady z Joanną Tokarską-Bakir: przeszłość przemocy i jej wypieranie
W licznych wywiadach profesor Joanna Tokarska-Bakir dzieli się swoimi przemyśleniami na temat złożonych relacji między przeszłością a teraźniejszością, ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów wypierania przemocy i traumy historycznej. Podkreśla, jak ważne jest, aby konfrontować się z trudnymi epizodami z historii Polski, zamiast je ignorować czy bagatelizować. Analizuje, w jaki sposób społeczeństwo radzi sobie z pamięcią o pogromach, często stosując mechanizmy obronne, które utrudniają pełne zrozumienie i rozliczenie się z przeszłością. Wskazuje na potrzebę głębokiej refleksji nad przyczynami antysemityzmu i jego trwałymi śladami w świadomości społecznej. Jej wypowiedzi w wywiadach często stanowią uzupełnienie jej prac naukowych, oferując bardziej osobiste i bezpośrednie spojrzenie na badane przez nią tematy. Interesuje ją przede wszystkim, jak ludzka psychika i struktury społeczne reagują na akty przemocy i jak kształtują one naszą zbiorową pamięć, często prowadząc do zniekształceń i zaniechań.
Prace nad pogromem kieleckim i krakowskim – perspektywa badaczki
Analiza pogromu kieleckiego i krakowskiego stanowi jeden z filarów badawczych działalności Joanny Tokarskiej-Bakir. W swoich pracach, takich jak „Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego” oraz „Kocia muzyka. Historia chóralna pogromu krakowskiego”, przedstawia te tragiczne wydarzenia z unikalnej perspektywy antropologicznej. Skupia się na społecznym portrecie pogromu, badając motywacje sprawców, postawy świadków i mechanizmy usprawiedliwiania przemocy. Profesor Tokarska-Bakir w swojej pracy nad tymi tematami często podkreśla, jak hipoteza o prowokacji zablokowała proces gojenia się ran po pogromie kieleckim, utrudniając rzetelne rozliczenie się z przeszłością i zrozumienie jej prawdziwych przyczyn. Jej badania nad pogromem krakowskim, opisane w „Kociej muzyce”, ukazują to wydarzenie jako swoistą „historię chóralną”, podkreślając zbiorowy charakter zjawiska i jego głębokie zakorzenienie w ówczesnej rzeczywistości społecznej. Przez pryzmat tych prac, Joanna Tokarska-Bakir ukazuje, że antysemityzm nie umarł wraz z końcem okupacji, lecz przybierał nowe formy i był podsycany przez różne czynniki społeczne i polityczne.
Dodaj komentarz